Obecnie coraz więcej rodziców deklaruje chęć sprawowania wyłącznej opieki nad dziećmi po rozwodzie. W rzeczywistości jednak, sytuacje, w których to ojciec sprawuje wyłączną pieczę nad dziećmi, są nadal rzadkie.
Sąd ustalający władzę rodzicielską nad dziećmi ma możliwość pozostawienia jej obojgu rodzicom, jednemu z rodziców lub powierzenia jej tylko jednemu z rodziców pozostawiając drugiemu prawo do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka. Sąd ma również prawo wskazać, przy którym rodzicu dziecko będzie miało miejsce zamieszkania. W praktyce, orzeczniczej sądów pieczę nad dzieckiem częściej powierza się matce niż ojcu, jednak wiek dziecka oraz kompetencje wychowawcze ojca mogą mieć wpływ na decyzję sądu.
Należy pamiętać, że pojęcie „opieki” w sensie prawnym różni się od opieki w potocznym rozumieniu. Opiekuna ustanawia się dla dziecka, jeżeli jego rodzice nie żyją lub nie mają zdolności do czynności prawnych.
Podsumowując, decyzja o odebraniu dziecka matce przez ojca jest zależna od wielu czynników. W każdym przypadku sąd rozpatruje sprawę indywidualnie i kieruje się dobrem dziecka.
Przejęcie opieki nad dzieckiem po wyroku rozwodowym
Warto zaznaczyć, że przyznawanie „opieki” nad dzieckiem ojcu po rozwodzie, w sensie sprawowania pieczy nad dzieckiem, nie oznacza, że matka jest pozbawiona władzy rodzicielskiej. Władza rodzicielska to cały wachlarz praw i obowiązków, a piecza nad dzieckiem to tylko jeden z nich.
Sąd, orzekając o rozwodzie, musi rozstrzygnąć o władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron. W przypadku współpracy między rodzicami, dziecko może mieszkać z jednym z rodziców, a drugi rodzic będzie miał prawo do kontaktów z dzieckiem np. co drugi weekend, w święta czy w wakacje. Sąd może również powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej tylko jednemu z rodziców, pozostawiając drugiemu prawo do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka, bez wpływu na kontakty z dzieckiem.
Sąd w wyroku rozwodowym wskazuje również, przy którym z rodziców dziecko będzie miało miejsce zamieszkania. Dziecko zamieszkuje z tym rodzicem, któremu wyłącznie zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeśli władzę rodzicielską posiadają oboje rodzice, to miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa.
Pozbawienie matki władzy rodzicielskiej
Odebranie władzy rodzicielskiej lub ograniczenie jej nad dzieckiem to bardzo poważna sprawa i sąd podejmuje takie decyzje tylko w sytuacji, gdy dobro dziecka jest poważnie zagrożone i rodzic nie wywiązuje się ze swoich obowiązków lub nadużywa swoich praw. Sąd ma obowiązek zweryfikować wszystkie zarzuty wobec rodzica i wydać decyzję zgodnie z dobrem dziecka. Niestety, wzajemne pomawianie się rodziców jest dość częste w sytuacji konfliktów okołorozwodowych, a fałszywe oskarżenia o przemoc domową, molestowanie seksualne czy uzależnienia często padają ze strony jednego z rodziców. Sąd traktuje takie twierdzenia ostrożnie, ale nie może zapominać, że chodzi przede wszystkim o dobro dziecka.
Zgodnie z art. 111§1 kro, sąd opiekuńczy może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej w trzech przypadkach:
- gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody,
- gdy rodzice nadużywają swojej władzy,
- gdy rażąco zaniedbują swoje obowiązki wobec dziecka.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic ma prawo i obowiązek decydowania o istotnych sprawach dziecka w porozumieniu z drugim rodzicem, w określonym przez sąd zakresie. Natomiast pozbawienie władzy rodzicielskiej oznacza, że rodzic nie ma w ogóle prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej.
Warto zauważyć, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest karą dla rodzica, ale działaniem podjętym w celu ochrony dobrostanu dziecka. Sąd może także zarządzić umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, instytucjonalnej pieczy zastępczej lub w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, jeśli dobro dziecka jest zagrożone.
W przypadku pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd może jednak przywrócić ją rodzicowi, jeśli ustanie przyczyna, która była podstawą jej pozbawienia. Władza rodzicielska nie ma więc charakteru karnego, a jej celem jest zawsze ochrona dobra dziecka.
Jak pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej?
Tylko sąd może podjąć taką decyzję po przeprowadzeniu postępowania. Warto jednak pamiętać, że pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest karą dla rodzica, ale działaniem podejmowanym w celu ochrony dobra dziecka.
Postępowanie o pozbawienie władzy rodzicielskiej może być wszczęte na wniosek jednego z rodziców lub z urzędu. W takim przypadku sąd powinien pozyskać jak najwięcej informacji na temat sytuacji dziecka i konieczności podjęcia takiej decyzji. Może to być np. zawiadomienie z policji, szkoły czy szpitala, opinia psychologa lub Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów.
Ważne jest również, aby pamiętać o tym, że pozbawienie władzy rodzicielskiej to ostateczność i zawsze powinno się szukać innych rozwiązań. W przypadku, gdy rodzic nadużywa swoich praw, sąd może zdecydować się na ograniczenie władzy rodzicielskiej, a nie pozbawienie jej w całości. W takiej sytuacji rodzic ma prawo i obowiązek wykonywania władzy rodzicielskiej w ustalonym przez sąd zakresie, decydując o istotnych sprawach dziecka w porozumieniu z drugim rodzicem.
Odebranie praw rodzicielskich z powodu trwałej przeszkody
Zgodnie z polskim Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, sąd opiekuńczy może pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej w przypadku, gdy występuje trwała przeszkoda uniemożliwiająca wykonywanie przez rodzica władzy rodzicielskiej. Przeszkoda ta może wynikać z różnych okoliczności, takich jak choroba rodzica, jego nieobecność lub wyjazd za granicę na dłuższy czas, wyrok skazujący za przestępstwo, uzależnienie od alkoholu lub narkotyków czy też zaburzenia psychiczne, które uniemożliwiają właściwe wypełnianie obowiązków wobec dziecka.
Odebranie praw rodzicielskich, gdy rodzice nadużywają swojej władzy
Sąd opiekuńczy ma za zadanie chronić dobre samopoczucie i interes dziecka, a pozbawienie władzy rodzicielskiej jest jednym z narzędzi, jakie może zastosować w przypadku nadużywania przez rodzica swoich uprawnień.
Nadużycia władzy rodzicielskiej mogą przybierać różne formy, takie jak stosowanie przemocy fizycznej, psychicznej, emocjonalnej lub seksualnej, ale także naruszanie prawa dziecka do odpowiedniego wyżywienia, ubrania, zdrowia i bezpieczeństwa. Rodzic, który stosuje przemoc fizyczną wobec dziecka, lub wykorzystuje je seksualnie, rażąco narusza jego prawa i zdrowie psychiczne. Taki rodzic może być pozbawiony władzy rodzicielskiej i podlegać odpowiedzialności karnej.
Niektóre rodzaje nadużyć są subtelniejsze, ale wciąż poważne i nie do zaakceptowania. Na przykład rodzic, który systematycznie odmawia dziecku prawa do kontaktu z drugim rodzicem, co jest szczególnie istotne dla dobrej relacji dziecka z obojgiem rodziców i budowania stabilności emocjonalnej. Rodzic może także stosować różne formy presji i manipulacji, aby wywierać wpływ na dziecko lub na drugiego rodzica, co także może być uznane za nadużycie władzy rodzicielskiej.
Odebranie praw rodzicielskich matce zaniedbującej dziecko
Zgodnie z przepisami prawa, rodzice są zobowiązani do szacunku i wspierania dziecka, a władza rodzicielska obejmuje m.in. pieczę nad osobą i majątkiem dziecka, wychowanie dziecka z poszanowaniem jego godności i praw, a także zarządzanie majątkiem dziecka. Rodzice mają obowiązek troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka oraz przygotowywać je do pracy dla dobra społeczeństwa. Ponadto, rodzice są zobowiązani do należytego zarządzania majątkiem dziecka oraz utrzymywania z nim kontaktów, niezależnie od władzy rodzicielskiej.
Jeśli rodzice zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka w sposób rażący lub nadużywają swojej władzy, to sąd opiekuńczy może orzec o pozbawieniu ich władzy rodzicielskiej. Ostatecznie, celem takiej decyzji sądu jest zapewnienie dobrostanu dziecka, a nie ukaranie rodziców.
Adwokat Joanna Zielińska
Kancelaria Adwokacka
Oddziały Kancelarii:
Łódź, Pabianice, Brzeziny
zadzwoń: 609 776 542
