Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka nie wygasa automatycznie wraz z osiągnięciem przez nie pełnoletności. Choć wiele osób sądzi, że ukończenie 18. roku życia oznacza koniec prawa do alimentów, rzeczywistość prawna jest bardziej złożona. W artykule wyjaśniamy, co stanowi Kodeks rodzinny i opiekuńczy, kiedy obowiązek alimentacyjny może zostać utrzymany, a kiedy może zostać uchylony, oraz jakie warunki muszą być spełnione, aby sąd przychylił się do wniosku rodzica.
Podstawa prawna obowiązku alimentacyjnego wobec pełnoletniego dziecka
Zasadniczą podstawą prawną jest art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO):
„Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.”
Z powyższego wynika, że kluczowym kryterium nie jest wiek dziecka, lecz jego zdolność do samodzielnego utrzymania się. Jeśli dziecko kontynuuje naukę, nie osiąga własnych dochodów i nie posiada majątku zapewniającego środki do życia, rodzice wciąż mają prawny obowiązek wspierania go finansowo.
Kiedy alimenty po 18. roku życia są nadal uzasadnione?
Typowe sytuacje, w których sąd nie uchyli obowiązku alimentacyjnego, to:
- kontynuacja nauki w szkole lub na uczelni wyższej,
- brak możliwości podjęcia pracy zarobkowej (np. z powodu choroby lub niepełnosprawności),
- sytuacja życiowa uniemożliwiająca usamodzielnienie się.
Sądy najczęściej uznają, że dziecko ma prawo kontynuować edukację i rozwijać swoje kompetencje zawodowe, a obowiązek alimentacyjny trwa tak długo, jak nauka jest prowadzona w sposób rzetelny i rzeczywisty.
Ograniczenia i wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego
Zgodnie z art. 133 § 3 KRO: „Rodzice nie są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli nie dokłada ono starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.”
Przepis ten stanowi wyjątek od reguły. Oznacza, że jeśli dziecko nie kontynuuje nauki, nie podejmuje pracy mimo zdolności do jej wykonywania, celowo przedłuża edukację lub rezygnuje z niej bez uzasadnienia, rodzic może wnioskować o uchylenie alimentów.
W praktyce, sąd będzie analizował:
- rzeczywiste zaangażowanie dziecka w naukę,
- wyniki w nauce,
- podejmowane próby usamodzielnienia się,
- ewentualne powody niekontynuowania edukacji lub niepodejmowania pracy.
Możliwość uchylenia alimentów przez sąd
Rodzic, który chce zakończyć obowiązek alimentacyjny, musi złożyć odpowiedni pozew do sądu rejonowego. Sąd w postępowaniu cywilnym oceni zasadność wniosku, biorąc pod uwagę nie tylko sytuację dziecka, ale również możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica.
Warto zwrócić uwagę także na art. 133 § 2 KRO: „Poza wypadkami, o których mowa w § 1 i 11, obowiązek dostarczania środków utrzymania może obciążać tylko tego, kto znajduje się w niedostatku.”
Oznacza to, że sąd może także rozpatrywać sytuację materialną rodzica i w szczególnych przypadkach orzec, że nie jest on w stanie ponosić dalszych świadczeń alimentacyjnych.
Nasza Kancelaria Adwokacka w Łodzi, Brzezinach lub Pabianicach chętnie udzieli profesjonalnej porady prawnej w sprawach dotyczących alimentów na dzieci, w tym również alimentów na dzieci pełnoletnie. Jeśli masz wątpliwości co do zasadności obowiązku alimentacyjnego, planujesz złożyć pozew o uchylenie alimentów lub potrzebujesz wsparcia w dochodzeniu świadczeń – zapraszamy do kontaktu. Pomożemy Ci przejść przez całą procedurę krok po kroku.
