Testament holograficzny (własnoręczny) to rodzaj testamentu napisany własnoręcznie przez spadkodawcę i jest sporządzony bez udziału notariusza..

Czy w Polsce testament holograficzny jest brany pod uwagę w sprawach spadkowych?

Tak. Testament holograficzny tak jak inne rodzaje testamentów jest regulowany przez Polski Kodeks Cywilny. „Art. 949. [Testament holograficzny] § 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.” W związku, z którym zaliczany jest do rodzajów testamentów zwykłych i traktowany w sprawach spadkowych jako ważny.

Kiedy testament napisany własnoręcznie jest nieważny?

Testament własnoręczny jest nieważny, gdy nie spełnia podstawowych wymogów opisanych w Kodeksie Cywilnym Art. 949. § 1. „Spadkodawca (..) napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.”. Oznacza to, że nieważny będzie testament własnoręczny, który:

został sporządzony na komputerze albo maszynie do pisania,
nie zawiera własnoręcznego podpisu bądź jest on nieczytelny,
nie zawiera daty. Tutaj należy jednak zaznaczyć, że według Kodeksu Cywilnego Art. 949. § 2. § 2. (..) brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.”

Prócz niespełnienia wymogów formalnych, istnieją również inne przesłanki do nieważności testamentu pisanego odręcznie. Tak jak w przypadku innych rodzajów testamentów są to między innymi:

stan wyłączający świadome działanie spadkodawcy w momencie sporządzania testamentu, w tym: stan pod wpływem używek, choroby psychicznej, bądź przymusu, groźby lub błędu co do istotnych okoliczności,
nieposiadanie zdolności prawnej przez spadkodawcę – spadkodawca jest osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną,
naruszające przepisy prawa lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego testamentu może sprawić, że testament zostanie uznany za unieważniony w części a nawet całości. Przykładem nieprawidłowego postanowienia testamentu jest m.in. próba wydziedziczenia bez uzasadnienia.

Czy stary testament pisany odręcznie może się przedawnić?

Testament napisany odręcznie nie ulega przedawnieniu, o ile jego forma jest prawidłowa oraz nie został on odwołany poprzez zastąpienie go późniejszym testamentem bądź uszkodzony lub zniszczony w sposób jednoznaczny z zamiarem jego unieważnienia.

Wato jednak pamiętać o terminach wykonania testamentu w czasie. Ważny jest tutaj termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku równe 6 miesięcy od momentu uzyskania informacji o swoim powołaniu do spadku oraz termin na zgłoszenie roszczeń o zachowek – 5 lat od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Jak podważyć testament holograficzny?

Tak jak już wyżej zostało wspomniane, testament holograficzny można podważyć, gdy są ku temu przesłanki. Jeśli strona formalna testamentu jest poprawna, a jego postanowienia są jasne, spójne i niesprzeczne, przy czym zgodne z prawem i zasadami współżycia społecznego należy zbadać, czy nie zostały popełnione inne uchybienia. Jeżeli takowe się pojawią, ważne jest, aby móc przedstawić dowody. Wśród najczęstszych dowodów dostarczanych do naszej Kancelarii Adwokackiej w Pabianicach, Łodzi oraz Brzezinach, które mają na celu podważenie testamentu holograficznego są:

dokumentacja medyczna lub zeznania świadków potwierdzające, że spadkodawca był niezdolny do świadomego działania w chwili sporządzania testamentu,
zeznania świadków, którzy mogą potwierdzić, że spadkodawca działał pod presją, groźbą, manipulacją lub błędem,
dowody na potwierdzenie, że spadkodawca pozostawał pod silnym wpływem konkretnej osoby, która miała interes w zapisach testamentu,
badania grafologiczne przez biegłego sądowego, podważające autentyczność pisma i podpisu,
nowszy testament, który odwołuje wcześniejszy,
świadectwa otoczenia spadkodawcy lub dowody na jego wcześniejsze deklaracje dotyczące majątku.

Oczywiście każda sprawa spadkowa jest inna, dlatego w przypadku chęci podważenia testamentu pisanego odręcznie warto skonsultować się z prawnikiem od spraw spadkowych w celu uzyskania niezbędnych informacji dotyczących sprawy i odpowiednich do niej dowodów.

Czy można zatem samemu napisać testament bez udziału notariusza lub innych osób trzecich?

Tak, można napisać samemu testament, jednak należy zwrócić przy tym szczególną uwagę na prawidłowość formy i jasność pisanych postanowień z pełną dokładnością co do przepisywanych składników majątku i osób, które mają je otrzymać.

Po spisaniu testamentu warto również poinformować osoby trzecie przykładowo spadkobierców o miejscu jego przechowywania albo złożyć go w depozycie u notariusza.